Sprawdzenie przesyłki art. 544 KC

"Sprawdzenie zawartości, czyli otworzenie paczki przed jej przyjęciem - podpisem i zapłatą"

Temat, który powraca jak bumerang na różnych forach i nieustannie budzi kontrowersje. W sposób ogólny wszystko zostało wyjaśnione w Kurierem.pl tutaj: Sprawdzenie zawartości.

Poniższy tekst jest uzupełnieniem wyjaśnienia ogólnego i odnosi się głównie do często cytowanego w tym kontekście art. 544 Kodeksu Cywilnego

"Art. 544. § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że wydanie zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju.

§ 2. Jednakże kupujący obowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy."

1. Ten przepis nie ma zastosowania do 99% przypadków sprzedaży przez sklepy internetowe i aukcje

2. Ten przepis w żaden sposób nie dotyczy firm kurierskich

Wyjaśnienie do pkt. 1

Osoby, które uważają, że mają prawo otworzyć paczkę przytaczają treść § 2, zwłaszcza jeżeli przesyłce towarzyszy usługa dodatkowa pobranie. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że § 2 nie jest oddzielnym przepisem, a jedynie uzupełnieniem, rozszerzeniem § 1.

Dlatego przede wszystkim należy przeczytać cały artykuł, a nie ograniczyć się do wyjęcia z kontekstu ostatniego zdania. Art. 544 KC zaczyna się od bezwzględnego określenia warunku jaki musi być spełniony, aby przepis miał zastosowanie, czyli "Jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia

Jak wygląda ta kwestia w przypadku sprzedaży wysyłkowej (e-sklepy, aukcje internetowe)?

W tych przypadkach miejscem spełnienia świadczenia jest właśnie adres odbiorcy, czyli miejsce do którego rzecz / paczka ma być wysłana. Tym samym nie jest spełniony warunek określony w artykule, a więc wskazany przepis nie dotyczy takich sytuacji.

Od razu wyjaśniamy, że inny artykuł KC wprawdzie określa, że miejscem spełnienia świadczenia jest siedziba sprzedawcy, ale jednocześnie zawiera klauzulę: o ile strony nie umówiły się inaczej.

I ponownie sprawdźmy jak to wygląda w przypadku sprzedaży wysyłkowej?

W każdym takim przypadku "strony umawiają się inaczej", bo przecież już sama oferta takiego sprzedawcy nie brzmi "sprzedam", ale brzmi "sprzedam i dostarczę pod podany adres". Następnie podczas zamawiania towaru w takim sklepie czy na aukcji, czyli zawierając umowę kupna sprzedaży, kupujący zawsze podaje dane do wysyłki i te wraz z warunkami (przeważnie: przewoźnik, termin, cena) dostawy określonymi przez sprzedawcę, stanowią integralną i wręcz podstawową część tak zawartej umowy... "sprzedam i dostarczę pod adres". W wyniku zawarcia takiej umowy sprzedający zobowiązuje się nie tylko rzecz sprzedać (czyli przenieść własność i rzecz wydać), ale również zobowiązuje się wydać ją w określony sposób i przede wszystkim w określonym miejscu wskazanym przez kupującego. Dlatego spełnienie świadczenia następuje w miejscu, do którego rzecz jest przesyłana.

Z uwagi na powyższe art. 544 KC nie ma zastosowania do sprzedaży wysyłkowej. Przy okazji zaznaczamy, że oczywiście nie każda sprzedaż na odległość jest sprzedażą wysyłkową, jednak obecnie mówimy wyłącznie tej specyficznej, a jednocześnie dzisiaj najpopularniejszej formie sprzedaży. Istnieją inne przypadki sprzedaży na odległość, które nie są sprzedażą wysyłkową i do tych sytuacji przepis ten może mieć zastosowanie. Należy też zwrócić uwagę na to, że art. 544 KC obowiązuje w tym samym brzmieniu od samego uchwalenia Kodeksu Cywilnego, co miało miejsce 50 lat temu(!), a dokładnie 23 kwietnia 1964 [kodeks cywilny] - trudno zatem zakładać, że intencją ówczesnego ustawodawcy było regulowanie spraw związanych ze sprzedażą przez internet czy działalnością firm kurierskich.

Wyjaśnienie do pkt. 2

Firmy kurierskie wykonują usługę przewozu i na podstawie Umowy Przewozu, a ta jest opisana w innym miejscu Kodeksu Cywilnego (art. 774-793). Natomiast art. 544 KC, na który często niesłusznie powołują się "zwolennicy otwierania paczek" dotyczy umowy Sprzedaży.

Umowa Sprzedaży jest umową, która reguluje wzajemne świadczenia, prawa i obowiązki wyłącznie w relacji Kupujący - Sprzedający, a firma kurierska czy kurier w żaden sposób i w żadnym momencie nie jest stroną, ani żadnym pośrednikiem w wykonaniu tej umowy. Kurier działa w zupełnie innej relacji i na podstawie innej umowy, która firma kurierska zawarła z Nadawcą paczki - umowy przewozu.

Teoretycznie może też zaistnieć sytuacja, w której dokonywana jest sprzedaż na odległość, która nie jest sprzedażą wysyłkową i miejscem spełnienia świadczenia faktycznie byłaby siedziba sprzedawcy. W takich okolicznościach rzeczywiście art. 544 mógłby mieć zastosowanie, jednak wtedy również odbiorca paczki nie mógłby oczekiwać, że kurier pozwoli otworzyć paczkę. Jak napisano wyżej art. 544 dotyczy umowy sprzedaży, czyli reguluje wyłącznie prawa i obowiązki w relacji Kupujący - Sprzedający, a nie sposób usługi przewozu wykonywany na podstawie innej umowy. Odbiorca paczki w takiej sytuacji mógłby powoływać się na omawiany przepis, ale roszczenie swoich praw mógłby kierować wyłącznie do Sprzedawcy, tak aby ten wybrał taki sposób dostawy, który umożliwi sprawdzenie zawartości - np. przez wybranie do przewozu takiej firmy, która taką usługę świadczy. W chwili obecnie usługa (dodatkowo płatna) "sprawdzenie zawartości" oferowania jest m.in. przez Pocztę Polską, kurier Pocztex oraz firmę kurierską K-EX.

Regulaminy firm kurierskich oraz ich wewnętrzne procedury w tym zakresie są jasno sprecyzowane i kurier nie powinien umożliwiać odbiorcy otworzenia paczki przed jej formalnym przyjęciem. Gdyby takie praktyki były niezgodne z prawem, to z pewnością już dawno firmy kurierskie zostałyby ukarane i zmuszone do zmiany tych praktyk przez różnego rodzaju instytucje i organizacje - począwszy od UOKIK, przez organizacje prokonsumenckie po samych klientów. Jako skrajny przykład można też przeanalizować sposób działania bardzo popularnej usługi Paczkomaty, która polega na dostarczaniu paczek do zamkniętych skrytek, z których odbiorcy sami wybierają paczki - w tym przypadku odbiorca nawet nie ma możliwości "dyskusji" z maszyną i najpierw potwierdza odbiór przez podanie kodu, a następnie paczka jest mu wydawana ze skrytki.

Art. 544 KC jest również często błędnie interpretowany w kontekście granicy odpowiedzialności Sprzedawcy za towar. W tej sprawie, podobnie jak w kwestii "umożliwienia zbadania rzeczy" artykuł nie ma zastosowania - z tych samych powodów opisanych w pkt. 1 tej porady. Przy sprzedaży wysyłkowej momentem wydania rzeczy przez sprzedającego nie jest moment przekazanie przewoźnikowi, a moment dostarczenia do kupującego, bo dopiero w tym momencie następuje spełnienie świadczenie i również dopiero w momencie dostawy ryzyko utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi ze sprzedającego na kupującego. To dodatkowo uzasadnia wcześniejsze wyjaśnienia - do momentu dostawy i przyjęcia paczki przez odbiorcę, ryzyko jej utraty, uszkodzenia ponosi Sprzedający, a przed nim odpowiada kurier, któremu sprzedający przesyłkę powierzył.